İnsanların da içinde yer aldığı primat takımının büyük beyinler geliştirmesinin sebebinin, besin arayışı olmadığı ortaya çıktı.
Primatların diğer pek çok memeliden daha büyük beyni olmasına meyve diyeti teorisi denen bir döngünün yol açtığı düşünülüyordu. Bu teoriye göre büyük beyinli hayvanlar daha kolay meyve bulabilyor. Daha çok meyve tüketimi, beyinleriyle birlikte yiyecek arama becerilerini de geliştiriyor.
Fakat Max Planck Hayvan Davranışları Enstitüsü ve Smithsonian Tropik Araştırmalar Enstitüsü’nden araştırmacıların yürüttüğü yeni çalışmaya göre bu teori doğru değil.
Daha önceki çalışmalar büyük beyin ve meyve tüketimi arasında bağlantı olduğunu gösteriyor. Fakat primat beyninin evrimine dair önde gelen meyve teorisinin deneyle kanıtlanmadığını söyleyen araştırmacılar, böyle bir deney yürütmeye karar verdi.
Laboratuvarda yapılacak bir deney yeterince güvenilir sonuçlar vermeyeceğinden bilim insanları teorilerini doğal bir ortamda test etti. Ekip bunun için Panama’nın Barro Colorado Adası’ndaki yağmur ormanlarında her yıl gerçekleşen bir durumdan yararlandı. Burada yaşayan ve meyve tüketen memeliler, yılın üç ayı sadece Dipteryx oleifera bitkisiyle besleniyor.
Bu doğal laboratuvardan istifade eden bilim insanları drone, GPS ve ivmeölçer kullanarak büyük beyinli iki primat (örümcek maymunu ve beyaz yüzlü kapuçin) ve küçük beyinli iki rakungil (ak burunlu koati ve kinkaju) türünü takip etti. GPS sensörleri hayvanların katettiği yolu gösterirken ivmeölçer sayesinde ağaçtaki meyveleri yiyip yemedikleri anlaşıldı.
Araştırmacılar küçük ve büyük beyinli bu memeliler arasında ağaca giderken izledikleri yolun uzunluğu açısından kayda değer bir fark gözlemlemedi.
Proceedings of the Royal Society B adlı hakemli dergide çarşamba günü yayımlanan makalenin kıdemli yazarı Meg Crofoot “Daha büyük beyinli hayvanların yiyecek aramayla ilgili daha akıllıca karar verdiğine dair herhangi bir kanıt bulamadık” diyor.
Eğer daha büyük beyinler hayvanları daha zeki yapıyorsa, o zaman bu zeka tropikal yağmur ormanlarındaki meyve ağaçlarına daha etkin bir şekilde ulaşma amacıyla kullanılmıyor.
Çalışmanın başyazarı Ben Hirsch ise “Başka bir şey oluyor, bazı türlerin zekasındaki bu artışı sağlayan başka bir şey var ve bunun ne olduğunu bilmiyoruz” diyor.
Ancak önde gelen hipotezlerden birini elediğimize neredeyse eminiz.
Öte yandan primatların neden büyük beyni olduğu sorusunun cevabı belirsizliğini koruyor. Hirsch bunun yine yiyecek aramayla ilişkili olabileceğini öne sürüyor:
Daha büyük beyinler daha iyi epizodik hafızayı destekleyerek, bu türlerin karşılaştıkları olgun meyve miktarını en üst düzeye çıkarmak için ağaç ziyaretlerini daha iyi zamanlamasına imkan tanıyor olabilir.
Crofoot ise “Çalışmamız beyin evrimine yol açan etkenleri tam olarak belirleyemiyor” ifadelerini kullanıyor. Bu sorunun yanıtlanması için başka çalışmalara ihtiyaç var.
Independent Türkçe, Science Daily, Discover Magazine, Proceedings of the Royal Society B
